Tac Mahal ile İlgili Bilmeniz Gereken 36 İlginç Bilgi
Gezdim, gördüm, okudum, dinledim, anlatıyorum! Dünyanın 7 harikasından birisi olan Tac Mahal yüzlerce yıl sonra bile herkesi büyülemeye devam ediyor. Tac Mahal’le ilgili notlarımı başka bir yazıda kaleme almıştım. İlginç bilgileri ise bu yazıda bir araya getirdim. Buyrun okumaya..
Tac Mahal, Hindistan’ın Agra şehrinde yer alır ve UNESCO dünya mirası listesinde bulunur. 17. yüzyılda Şah Cihan tarafından eşi Mümtaz Mahal için yaptırılmıştır. Aşkın ve ihtişamın sembolü olarak bilinir.
Mümtaz Mahal, Şah Cihan’ın 3. karısı ve ondan başka 9 eş daha olmasına rağmen, Şah Cihan’ın en sevdiği eşi olmuştur.
Mümtaz Mahal, Şah Cihan’dan önce başka bir adamla evliymiş ve onunla evlenebilmek için kocasını öldürmüş.
Asıl adı Ercümend Banu Begüm olan Mümtaz Mahal’ın manası “sarayın seçilmişi” demektir.
Mümtaz Mahal, Burhanpur şehrinde vefat ediyor. Tac Mahal tamamlandığında(23 yıl) naaşı Agra’ya getiriliyor.
Tac Mahal’in isminin ne manasına geldiği ile ilgili birkaç teori var. En kabul edileni Taç Sarayı. Tac, Türkçe’den de tahmin edebileceğiniz gibi taç manasına gelirken, mahal ise saray manasına geliyor. İki kelimenin de kökeni Farsça’ya dayanıyor.
Tac Mahal’in aslında ilk olarak Mümtaz Mahal’in öldüğü Burhanpur’a inşa edilmesi planlanıyor. Ancak istenen kalitedeki mermerlerin Rajasthan ve İran’dan getirilmesi nehrin sularının yeterli yükseklikte olmaması ve topraktaki termitlerler nedeniyle buraya yapılmaması tavsiye ediliyor. Şah Cihan’da Mümtaz Mahal’in Agra’da sevdiği bir bölgeye yaptırmaya karar veriyor.
Sandukalardan büyük olan Şah Cihan’ı, küçük olan Mümtaz Mahal’ı temsil ediyor. Asıl naaşları ise alt katta özel bir odada gömülü. Bu alan 1991’den beri halka kapalı.
Tac Mahal’in yapımı için Hindistan’ın dört bir yanından yirmi bin kişiden fazla insan ve 1000 tane fil çalıştı. İstanbul’dan kubbe ustası, Buhara’dan heykeltıraşlar, Suriye ve İran’dan hattatlar, Güney Hindistan’dan kakmacılar, Belucistan’dan taş kesiciler, kule yapımında uzman biri, sadece mermerden çiçek oyan bir diğeri, yaratıcı birimi oluşturan otuz yedi adamın bir parçasıydı.
Mimar olarak Ustad Ahmad Lahori‘nin ismi geçiyor. Diğer yandan Şah Cihan’ın bizzat başında olduğu işinin ehli ustaların oluşturduğu bir heyetin ortak eseri demek daha doğru olur. Şah Cihan’ın Kızıl Kale yapılırken de bizzat tasarıma dahil olduğu ve mimari konusunda yetenekli olduğu söyleniyor.
İkonik soğan şekilli kubbeyi ise Osmanlı’dan giden İsmail Efendi yapmış.
Bahçesi ve tüm yapılarıyla beraber 17 hektarlık(580 metreye 300 metre) bir alana yayılmış durumda.
Anıt-mezarın bahçenin tam merkezinden ziyade dörtlü bahçenin bir ucuna yerleştirilmesi uzak görünümüne zengin bir derinlik ve perspektif katmıştır.
Yüksekliği bahçe seviyesine göre 74.4 metreye ulaşırken, kubbesinin ağırlığı 12000 tondur.
Bu devasa yapının temelinde tuğla, taş, harç, demir ve ahşap kullanılmıştır. Yamuna nehrinin ahşabı ıslak tutması temelin sağlam olmasını sağlamış. Temelin derinliği 17.5 metreye ulaşmaktadır.
Tac Mahal sadece bir kabir değil; bir cami, bir konukevi, devasa bir giriş kapısı, başka küçük kabirlere de ev sahipliği yapan bir kompleks.
Tasarımında İslami, Farsi(İran) ve Hindistan mimari tarzları kullanılmış.
Bazı mermerler ve değerli taşlar Çin, Tibet, Afganistan, Sri Lanka ve Arap ülkelerinden getirilmiş.
Süslemeler için 28 farklı yarı değerli taş kullanılmış. Özellikle Mümtaz Mahal’in mezarı için bir kuyumcu benzetmesi bile yapılıyor.
Tac Mahal’in 4 tarafında yer alan kuleler dışarıya eğimli biçimde yapılmış. Böylece olur da kuleler yıkılırsa binaya hasar vermesin istenmiş.
Anıt-mezarda neredeyse her şey beyaz mermerden yapılmış.
Tac Mahal kompleksindeki cami ve konukevi, anıt-mezarın beyaz mermerlerinin aksine kırmızı kumtaşından inşa edilmiştir.
Yapıda görülen sekizgen tasarımlar İslam’daki Cennet’in 8 tabakasını temsilen kullanılmış.
İslami anlayışa uygun olarak insan veya hayvan figürleri kullanılmamış. Onun yerine çicek motifleri, Kuran’dan ayetler ve Allah’ın 99 ismi mermer işlemelerin bir parçası olarak yer alır.
Aşağıdaki fotoğrafa dikkatli bakılırsa çiçek motifini oluşturan renklerin yarı-değerli taşlardan oluştuğu görülebilir. Bu taşlar özel olarak kesilip mermerin içerisine kakılmış.
Şah Cihan henüz Tac Mahal’in yapımı bitmeden imparatorluk başkentini Delhi’ye taşır. Ancak her sene Mümtaz Mahal’in ölüm yıldönümü için Agra’ya geri dönmüş, fakirlere binlerce altın ve gümüş dağıtmış, havai fişekler patlattırmış.
Efsaneye göre Şah Cihan Yamuna nehri’nin karşı yakasında kendisi için siyah mermerden bir Tac Mahal yapılmasını ve köprü ile bu iki yapının birleştirilmesi planlanmış. Ancak yapılan kazılarda böyle bir yapının olduğuna dair bir kanıt bulunamamış. Tahminler o ki siyah Tac Mahal’den kasıt olarak Yamuna’nın karşı kıyısındaki Mehtap Bahçesi(Metab Bagh)’nde devasa bir havuz vardı ve Tac Mahal ay ışığında bu havuz üzerinde yansıyordu.
Tac Mahal’in orijinal olarak yapılması planlanan Burhanpur’da Siyah Tac Mahal denilen bir yapı mevcut. İddiaya göre içinde bir Babür komutanı olan Shahnawaz Han gömülü.
Burhanpur’da yer alan Siyah Tac Mahal
Tac Mahal mutlak bir simetri ile inşa edilmiş. Bu kusursuz mimariyi bozan şey ise sonradan defnedilen Şah Cihan’ın anıt-mezarı. Mümtaz Mahal’in mezarı tam ortada iken, Şah Cihan’ın mezarı biraz kenarda kalıyor. En baştan bu şekilde mi planlanmıştı yoksa o an böylesi mi uygun görüldü bilmek güç. Çünkü Şah Cihan’ın oğlu Aurangzeb hayırsız bir evlatmış. Daha babası ölmeden imparator olmak için 3 abisini öldürtüp, babası ve kız kardeşini Kızıl Kale’de esir tutmuş. Babası ölür ölmez naaşını tekneyle Tac Mahal’e yollatmış. Ölmüş eski bir imparatora yakışır bir tören düzenlenmemiş.
Şah Cihan’ın sandukasının bariz biçimde simetriyi bozduğu görülebilir.
Tac Mahal sabahları pembemsi, akşamları süt beyazı ve ay parladığında ise altın( beyaz mermerin içine işlenmiş yarı değerli taşlardan dolayı) gibi. Bu farklı renklerin, her türlü güzelliğin farklı ruh hallerini tasvir ettiğini söylüyorlar.
2. Dünya Savaşı’nda Tac Mahal’e düşman birlikleri zarar vermesin diye etrafı bambu yığınları ile doldurulmuş. Bir düşman uçağı Tac Mahal’i değil ancak bu bambu istifini görebilirmiş. Benzer bir durum, 1971 Pakistan-Hindistan çekişmesinde tekrar gündeme gelmiş ve Tac Mahal yeşil bir bez ile çevresinden ayırt edilemeyecek şekilde gizlenmiş. Hala da olası benzer bir durum için hazırda bezler tutulduğu söyleniyor.
Bambularla çevrilmiş Tac Mahal
Siyah mermer ile oyulmuş Kuran ayetlerinin arkasındaki isim Ahmanet Han. Şah Cihan bu konuda sadece ona güvenmiş ve Ahmanet Han’ın imzasını Tac Mahal’in iç duvarlarına bırakmasına bile izin vermiş. Şah Cihan ayrıca ödül olarak bir fil hediye etmiş.
Sandukaların bulunduğu yerdeki kubbede insan ağzından çıkan her ses 7 kez yankılanacak şekilde bir akustiğe sahipmiş.
Günümüzde Agra’da kömür yakan birçok fabrika varmış ve ortaya çıkan is ve CO(karbonmonoksit) Tac Mahal’in beyaz mermerlerinin hem renginin sararmasına hem de yapısının bozulmasına sebep oluyormuş. Hindistan’ın en ünlü ve önemli eserlerinden birisi olduğu için bu tesislerin ya farklı yere taşınması ya da doğal gaz yakması kararı çıkartılmış.
Her sene 2.5 milyondan fazla insan Tac Mahal’i ziyaret ediyormuş. En nihayetinde yas için yaptırılan bir anıt-mezar olduğu için bu kadar ziyaretçi alması düşünülmemiş. Bu kadar çok ziyaret ve kirlilik yapıya zarar verdiği için 2000 yılında giriş ücreti 3 katına çıkartılarak ziyaretçi sayısı yarıya düşürülmüş. Özellikle insan nefesi ile ortaya çıkan CO2 mermer ile tepkimeye girip bozulmalara yol açıyormuş.
Nemin verdiği zararı önlemek için mermerler su geçirmez bir madde ile sıvanmış.